Đến với du lịch Vũng Tàu du khách không những được tắm biển, leo núi mà còn tham quan những cảnh sắc tuyệt đẹp mà thiên nhiên đã ban tặng cho vùng đất này. Bên cạnh cảnh đẹp thì luôn có những giá trị về văn hóa, nghệ thuật đình, chùa, miếu…gắn liền với đời sống tâm linh của mỗi con người thuộc về nơi đây. Và không thể không nhắc đến đó chính là Chùa cổ Long Bàn một ngôi có kiến trúc nghệ thuật độc đáo.
Chùa cổ Long Bàn nằm ở thôn Long Phượng, thị trấn Long Điền, huyện Long Đất, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, là một trong những ngôi chùa được xếp hạng di tích và cũng là một trong số những ngôi chùa cổ nhất của Bà Rịa – Vũng Tàu.
Long Bàn có nghĩa là Thịnh vượng vững bền như đá. Chùa được xây dựng vào năm 1845, theo kiểu chữ “Tam”. Mặt tiền phải là Lầu chuông và bên trái là Lầu trống. Trước chánh điện có ngôi nhà bằng gỗ đặt tượng “Tiêu Diêu đạo sỹ” là nơi mà hàng năm vào dịp rằm tháng 7 âm lịch nhà chùa tổ chức lễ Vu lan.
Chùa nằm trong khuôn viên rộng trên 3.000 m2, được xây theo kiểu chữ tam, tức ba dãy nhà song song, tương tự như những ngôi chùa xưa ở miền Nam, tuy nhiên mặt tiền có kiến trúc mới với hai lầu chuông và lầu trống đăng đối vươn cao hai bên. Mái chùa lợp ngói ống, đầu ngói có gờ viền bằng gốm phủ men xanh. Trên đỉnh nóc có các tấm phù điêu cảnh vật sơn thủy, hoa lá bằng đất nung men. Một điểm đặc biệt là đỉnh nóc gắn tượng “Lưỡng Long Chầu Nguyệt”, biểu tượng cho tâm linh thần phục thánh thần. Theo khảo sát của các nhà nghiên cứu văn hóa dân gian hình ảnh này hiện còn lại rất ít và người ta thường lầm tưởng giữa hình ảnh “Lưỡng Long Chầu Nguyệt” và “Lưỡng Long Tranh Châu” vốn rất phổ biến trong các kiến trúc đền, chùa ở Việt Nam. Một tour du lịch đến đây sẽ làm cho du khách thấy rõ được những lối kiến trúc cổ của chùa hơn.
Cấu trúc của ngôi chùa gồm nhà sàn, tiền giảng đường, chánh điện và hậu giảng đường. Trước chánh điện có ngôi nhà sàn bằng gỗ trong đặt tượng “Tiễu Diêu Đạo Sĩ”, là nơi hàng năm nhà chùa tổ chức lễ Vu Lan bố thí cô hồn.
Tiếp sau giảng đường là chánh điện rộng 227 m2, có nhiều bức hoành bằng gỗ chạm nổi rất công phu mỹ thuật hình chim thú, thể hiện phong cảnh sinh hoạt ở nông thôn. Các kiến trúc gỗ đòn bảy, xà nhà,…đều chạm khắc tinh xảo hình rồng, mây,…Trong chánh điện thờ Phật Thích ca Mâu Ni, A Di Đà, Quan Âm Thế Trí… Hai bên là khánh thờ Tố Bồ Đề Đạt Ma và Quan thánh. Các tượng Phật đều cao lớn, điêu khắc mỹ thuật sinh động. Khánh thờ và các hoành phi câu đối chạm trổ công phu, sơn son thiếp vàng lộng lẫy.
Phía sau là một khu nhà rộng là nơi ăn chay của các vị sư và cũng là nơi thờ cúng của các vị sư đã qua đời. Chùa Long Bàn là một kiến trúc nghệ thuật cổ, trang trí mỹ thuật khá độc đáo. Là điểm tham quan hấp dẫn của du lịch Vũng Tàu
